گوشه خاک کشور عزیزمان ایران، پر است از آثار و ابنیه ای که ارزش جاذبه گردشگری شدن را دارند. شهرستان زیبا و تاریخی خوی که در گوشه شمال غربی ایران و در استان آذربایجان غربی قرار دارد پر است از این جاذبه‌های گردشگری که شوربختانه کمتر به آنها پرداخته شده است. در این گفتار به معرفی برخی از آنها میپردازیم:
دروازه سنگی
خوی در زمان های گذشته برای محافظت از شهر دور تا دور شهر خوی دیوار کشیده بودند که به آن حصار می‌گفتند. اما امروزه دیگر اثری از این دیوار نیست. “دروازه سنگی” تنها دروازه باقیمانده از حصار شهر خوی است. دروازه سنگی تنها دروازه ی باقیمانده از تاریخ کهن ایران می باشد. تاریخ ساخت این بنای آجری را به دوره ایلخانیان نسبت می دهند که در دوره قاجاریه مورد بازسازی قرار گرفته است. آثار باقی مانده از قاجار در تبریز و خوی تشابهات بسیاری به این اثر دارند. سبک معماری این بنا، متاثر از سبک معماری دروازه ها در دوره ی قاجار می باشد. .
مسجد حاجی بابا
خوی به شهر خوی دارالعباده هم گفته می‌شود که به معنی وجود عبادت کنندگان بسیار در شهر است. “مسجد حاجی بابا” مسجدی است که در و دیوارش نشانگر حال و هوای مردم متدین می باشد. این مسجد در ضلع شرقی بازار قدیمی قرار دارد. معماری فوق العاده و طراحی کاشی های آن، عظمت خاصی به منطقه بخشیده است. این مسجد دارای دو درب است که یکی از درب ها به طرف بازار حاجی بابا باز می شود، یکی از درها به کتیبه ای از آیات قرآن کریم با رنگ سفید و خط ثلث می باشد و با کاشی های لاجوردی، حاشیه نگاری شده است. درب دوم با طاق نمایی ساده به حیاط مسجد باز می شود. در ضلع غربی حیاط، دو ردیف ستون شش تایی چوبی و محرابی مقرنس کاری شده به چشم می خورد و در چهار گوشه اطاق، ترنج های نقاشی شده به رنگ لاجوردی دیده می شود و ترنج های کوچک به طور یک در میان در وسط جرزها قرار گرفته اند. این مسجد به ۱۲۵۶ ﻫ.ق به همت علی اصغر حاجی بابا بنا گردید.
کلیسای سورپ سرکیس
در قدیم محله های ارمنی نشین زیادی در این بخش از کشور زندگی می‌کردند و از خود آثاری مانند کلیسا به جا گذاشته اند. یکی از این کلیساها “سورپ سرکیس” است. این بنا، با توجه به معماری ستون ها، دیوارسازی و نورگیر ها، قدمتش به احتمال فراوان به قرن چهارم هجری می‌رسد. معماری فوق العاده و طراحی زیبای این کلیسا به جذابیت‌های این مکان تاریخی افزوده است. مصالح ساختمانی به کار رفته در کلیسای سورپ سرکیس از آجر و خشت و گل بنا شده، بعد از سالیان طولانی همچنان محکم و پابرجا مانده است.
بازار قدیمی
خوی در شهرهای ایران که سابقه تاریخی دارند، بازارها قلب شهر به شمار می روند و میتوان گفت اصلی جدا نشدنی از فرهنگ شهرسازی ایرانی می باشد. یکی از منحصر به فرد ترین بازار های سنتی ایرانی در خوی واقع شده است. قدمت این بازار به قرن دوازدهم و دوره صفویه باز می گردد و به دلیل وسعت آن، لقب دومین بازار بزرگ سرپوشیده ایران را گرفته است. همان گونه که گفته شد بازارخوی سرپوشیده است و از حجره ها، کاروانسراها و بخش های گوناگونی ساخته شده است. بازار سنتی خوی در زمان قاجار دو بار مورد بازسازی قرار گرفته. تزیینات اجری و معماری هنرمندانه ای که در این بازار به کار رفته، ارزش بنا را بسیار بالا برده است. بازار قدیمی خوی در قسمت جنوب شرقی چهارراه مرکزی، بین خیابان طالقانی و انقلاب قرار دارد.
موزه خوی
موزه ها همواره نمایانگر آداب و رسوم مردم هر منطقه هستند و برای این‌که از تاریخ و فرهنگ مردم آن منطقه آگاه شویم، بهتر است از موزه ها دیدن نماییم. موزه شهرستان خوی هم از جمله همین موزه ها است. اشیایی که در این موزه نگهداری می‌شود بسیار جالب توجه می باشند. اشیایی متعلق به پیش از تاریخ، دوره‌های تاریخی و آثاری مربوط به هنرهای ایرانی و مردم‌شناسی در این موزه به نمایش گذاشته می‌شود. سنگ‌نبشته شاه تهماسب صفوی، کتاب‌های خطی، سکه‌های دوران مختلف، گِل‌مهره‌ها و …، از جمله آثار ارزشمند این موزه هستند. موزه خوی در خیابان امام کوچه نورالله خان واقع شده است. بازدید از این موزه را به تمامی عاشقان تاریخ و فرهنگ ایران، به ویژه منطقه خوی پیشنهاد می‌کنیم.
پل قطور خوی
پل ها همواره از مهمترین عوامل حمل و نقل است. ایران به ویژه شمال غرب کشور در مسیر جاده ابریشم بوده است و برای آسانتر شدن حرکت کاروان ها، پل های زیادی ساخته شده است. پل قطور یکی از آن پل های تاریخی است که در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی خوی، در ناحیه‌ی سرحدی بخش قطور قرار دارد و در مسیر راه‌آهن ایران و ترکیه قرار گرفته است. کسانی که از مرز رازی عازم ترکیه می‌شوند، در مسیرشان این پل را می‌بینند. این پل از نوع زیر قوسی است و یکی از بزرگ‌ترین دهانه‌ی قوسی را بین پل‌های ایران دارد. حفظ و نگهداری آثار تاریخی برای حفظ و شناخت بهتر فرهنگ جامعه بسیار مفید است و می تواند در بالا بردن آگاهی مردم نسبت به گذشته خود موثر باشد.
برج مزار شمس تبریزی
یکی از مناره های زیبا و تاریخی در شهرستان خوی است. برج یا مناره‌ی شمس تبریزی از آجر ساخته شده و با شاخ‌های قوچ و میش‌هایی زینت یافته است. درباره ساخت این برج آمده است که شاه اسماعیل صفوی در اقامت چهل روزه‌اش در کوه چله خانه‌ی خوی، شکارهای زیادی از کل و بز کوهی کرده بود سپس دستور داد این برج را بسازند و با شاخ قوچ‌های وحشی را برای نشان دادن قدرت و مهارت وی در شکار قوچ در یک روز، نصب شده است. مزار شمس تبریزی هم در پای این مناره موجود است که در سالهای اخیر بازسازی شده است. برج مزار شمس تبریزی در محله‌ی امامزاده سید بهلول در شمال غربی خوی قرار دارد. گردشگران می توانند با بازدید از این مکان تاریخی هم از برج دیدن کنند و هم به زیارت یار دیرین حضرت مولانا بروند.
